SLAVLJENJE ZLOČINA I ZLOČINACA

Piše: Slobodan Jovanović

Pokušavam da se priśetim bilo koje zemlje koja bi dozvolila da se na njenoj teritoriji slave natraumatičniji i najtragičniji događaji iz njene istorije. Ako izuzmem Bosnu i Hercegovinu, koja se ne može upoređivati ni sa kojim entitetom na svijetu koji slovi kao država, ne mogu se priśetiti ni jednog toliko beslovjesnog naroda i beslovjesne zemlje kojima bi takvo nešto palo na pamet.  Uzgred, zanima me da li bi se u Crnoj Gori moglo proslavljati, recimo, „oslobađanje“ Srebrnice, iako se radilo o događaju koji se nije desio na teritoriji Crne Gore? Možete li da zamislite bilbord na kojem Ratko Mladić i Radovan Karadžić poručuju da je „11. jula 1995. godine herojska vojska Republike Srpske oslobodila Srebrnicu“?! Teško zamislivo. Sumnjam da bi aktuelna vlast takvo nešto dozvolila, jer to vrijeđa elementarne civilizacijske vrijednosti, a i čitavu jednu etničku grupu u Crnoj Gori. I to je potpuno u redu. Ne vjerujem da bi se u takvom slučaju bavili kalkulacijama da li će na izborima dobiti neki glas poklonika Ratka Mladića ili Radovana Karadžića. Makar zato što bi naišli na žestoku osudu cijelog normalnog svijeta.

Vjerujem da je jasno zašto mi je pala na pamet ova analogija sa aktuelnim postavljanjem bilborda po ulicama gradova Crne Gore i zašto me konsternira ta vrsta mirnoće u susret očiglednoj proslavi sloma Crne Gore 1918. godine i zločina nad njom. Jesu li Crnogorci toliko marginalna nacionalna kategorija u sopstvenoj zemlji da je moguće pokazivati toliku vrstu nonšalancije prema svakom vidu njenog ponižavanja, omalovaživanja, pa, ako hoćete, i vrijeđanja u najprimitivnijem i najpodlijem smislu? Ovakvo pitanje nema racionalan odgovor sem da su Crnogorci nacija koja očito nije zanimljiva nijednom političkom subjektu u Crnoj Gori i da jedni smatraju kako su nevažni jer su osuđeni da u njima traže spas, a drugi da ih ne mogu pridobiti u značajnijoj mjeri, pa su i jedni i drugi okrenuti onima koji bi rado viđeli nestanak crnogorske nacije i nacionalnim manjinama. U krajnjoj konsekvenci postavlja se pitanje pred predstojeće izbore u Podgorici – da li bi podgoričke ulice krasili bilbordi koji slave nestanak Crne Gore, ubijanje Crnogoraca i Crnogorki, paljenje njihovih kuća, paljenje ljetine, uskraćivanje hrane iz međunarodne pomoći, bez obzira ko pobjedi na izborima u Podgorici? Mada ima, zamislite, i onih koji bulazne da bi tobože neke suverenističke stranke u budvanskim i inim koalicijama  reagovale na to?!

Apropo toga, u jednoj skorijoj polemici na fejsbuku, na zidu Nedjeljka Rudovića, jednog od vrhovnika URA-e, tobože građanskog pokreta, shvatio sam da je Gojko Raičević, urednik portala IN4S i postavljač bilborda po Crnoj Gori, u kojima slavi smrt Crne Gore i zločine nad Crnogorcima, mnogo prihvatljiviji sagovornik za samog Nedjeljka, njegove poštovaoce, raznorazne NVO lukrativce (ili PVO – protvvladine  organizacije, a često i ACO – anticrnogorske organizacije) od moje malenkonsti. Pored toga što su ustvrdili da su oni uradili više za Crnu Goru nego što ja mogu za tri života (volio bih da nijesu), ispade da sam ja i Crnogorski pokret ustvari ta plaćenička diverzija od strane DPS-a, koja remeti idiličnu i međunacionalnu ljubav između nominalnih Crnogoraca iz URA-e i PVO (ACO) i velikosrpskih entiteta u Crnoj Gori!? Čak kažu, zamislite, što vama smeta sve što rade Srbi, kako reče jedan umnik, a u vezi pośečenih maslina u Ulcinju od strane SPC, koje su posađene u spomen svakog poginulog Crnogorca u oslobađanju Ulcinja 1878.godine? E, baš bih volio da vidim da pośeku neko stablo u Velikoj Britaniji, Americi ili bilo kojoj drugoj zemlji, koje je posađeno u čast poginulih. Takvo nešto im sigurno ne bi palo na pamet, drugo su mrtvi Crnogorci. Ali to je ta jadna NVO bulumenta koja je, ne znam kako, uspjela da stranim ambasadorima objasni kako nije problem Crne Gore velikosrpski nacionalizam i njegova proruska i velikosrpska politika, već, vidi čuda, oni koji su Crnogorci i koji ne pristaju na to da im laž i propaganda oduzmu identitet koji je bio poseban više od milenijuma. Tako imamo oksimoron u svjetskim razmjerama da zapadne ambasade, preko finansiranja i, očigledno, drugarstva sa NVO-cima po partijima i raznim proslavama, podržavaju prorusku politiku u Crnoj Gori.

Nego da se vratimo mi užasu od anticivilizacijskog, antidržavnog i anticrgorskog proslavljanja zločina. Navešću nekoliko izvoda koje pokazuju što to slave velikosrpski nacionalisti u Crnoj Gori:

• Chicago Tribune donosi članak 4. septembra 1919. pod naslovom “Zvanični izvještači donijeli užasne izvještaje u Pariz”, u kojem se, između ostalog, kaže: “Pariz, 3. septembar, Američka i britanska vojna intervencija u Crnoj Gori radi spriječavanja raširenog masakra crnogorskih rojalista od strane Srba, u preporuci neutralnih posmatrača koji su došli u Pariz juče i koji danas pišu energične izveštaje svojim vladama: “Pod srpskom okupacijom Crna Gora danas predstavlja mjesto najkrvavijeg pokolja u Evropi, izjavio je zvaničnik koji se vratio. Ukoliko se Engleska i Amerika ne umješaju, ni jedan crnogorski rojalista neće ostati živ. Srbi ih ubijaju na veliko”.

  

• Pantelija Jovović, beogradski novinar i dopisnik beogradskih Balkana i Tribune, u svojoj knjizi „Crnogorski političari“, izdata 1924. godine u Beogradu, u predgovoru piše: “Slom Crne Gore 1915. i način njenog ujedinjenja sa Srbijom 1918.g. dva su kobna datuma u njenoj istoriji. Prvi datum može se nekako i pravdati ali ovaj drugi jeste najgrozniji spomen srama i stida zvaničnoga Beograda. Golgota, koju je preživljavala Srbija za vreme evakuacije kroz albanske gudure, ni približno nije ravna onoj Golgoti, koju je Crna Gora preživela za vreme Ujedinjenja. No sve do 1921. g. o tim nečuvenim zločinima režima nije se ništa znalo. Crna Gora sve do tada bila je za našu javnost terra incognita. Do 1921 g. već je bilo popaljeno pet hiljada crnogorskih domova i niko,  van Crne Gore, u ujedinjenoj Kraljevini o tome nije ništa znao. Tek prvi put tada beogradski “Balkan” nalazi se pobuđen da me pošalje kao svoga naročitog izaslanika u Crnu Goru. Prvi sam, dakle, ja bio kome je pala u deo ta teška dužnost, da otkrije sve zločine počinjene posle Ujedinjenja u Crnoj Gori. I ja sam ih otkrio stavljajući na kocku svoj život. Demaskiranjem zločinaca, ja sam učinio da budem s bombama i revolverima napadnut i slučaj je hteo da ostanem u životu iako sam bio teško povređen. Moje izveštaje o prilikama u Crnoj Gori, preštampavali su ne samo svi naši domaći listovi, već i jedan dobar deo štampe u Italiji, Engleskoj, Francuskoj i t.d.   Ja sam Evropi jasno predočio da je nesrećna Crna Gora, u čast i slavu Ujedinjenja, razapeta na krstu…“

Mnogo je dokumenata koji pokazuju svu raskoš zločinačke mašte onih koji su tih godina orgijali po Crnoj Gori. Previše bi vremena odnijelo navoditi sve, a tu je i Krvavi album Karađorđevića i izvještaj izaslanika britanskog parlamenta, Džona De Salisa, koji potvrđuje sve navode iz njega („Crna Gora je sada okupirana od jedne jake sile srpskih trupa… Zatvori su puni. Lideri opozicije sadašnjem režimu su ili u strogom pritvoru ili u bjekstvu. Ako nijesu sa njima, njihovi lojalisti su napolju u brdima, dok su njihove kuće izložene uništenju“), pa ću navesti još samo dva citata koji su objavile beogradske novine u vrijeme treće decenije XX stoljeća:

• U  beogradskom Vremenu od 10. februara 1924. godine, Mihailo Ivanović, poslanik crnogorskih federalista, izjavljuje: "Srbijanski dinastičari dobijaju od režima pohvale i nagrade za paljenje kuća, vađenje očiju živim ljudima, bacanje đece na bajunetima kroz prozore, lomljenje ruku ženama i đeci kartečima iz topa, zato što nijesu vjerni Kralju i t.d. Time se stvara između dvije pokrajine mržnja koja se može prenositi s generacije na generaciju. Divlji napadi na prošlost i tradicije Crne Gore, rušenje spomenika, pljačkanje istorijskih dokumenata i t.d. ostaće samo kao dokaz moralne veličine i državničke sposobnosti režima, koji će pred srpskim narodom i istorijom nositi odgovornost."

• Jovan S. Plamenac, jedan od vođa zelenaša i glavni protagonista Božićnog ustanka 1919. Godine, piše: „Da se nijesu tadašnje savezničke vlasti velikih sila umiješale, htjele su okupatorske vlasti spaliti mošti Svetog Vasilija Ostroškog i Svetog Petra Cetinjskog, onako kao što je Sinan Paša spalio na Vračaru ostatke Svetog Save Nemanjića. Program je bio da se oskrnavi i poruši sve što je u narodu sveto. Porušili su spomenik pobjedniku Grahovske bitke, velikom vojvodi Mirku Petroviću, samo radi toga što je bio otac kralja Nikole". A u beogradskoj Tribuni Plamenac piše, kako prenosi dr J. Bajza u svojoj knjizi „Crnogorsko pitanje“, objavljenoj 1927. godine u Budimpešti: „U 1918 i 1919. godini Crna Gora je bila svedena na groblje. Zapaljeno je hiljade kuća i pobijeno na hiljade Crnogoraca… Žene, đeca i nemoćni starci bacani su živi u vatru: Djeca koju su bacali sa prozora padala su na bajonete koji su ih spremni čekali. Nesrećnicima koji su davali znake života, kidane su uši, jezik i nos… Žene su silovane; pa su vezivali su im ispod suknje mačke koje su, podivljale zbog udaraca štapom, kidale tijela ovih nesrećnica. Formirane su bande koje su kao Huni puštošile oblasti jednu za drugom pljačkajući sirotinju crnogorsku, skrnaveći grobove predaka, vukući i prljajući po blatu kosti Sv. Vasilija Ostroškog i Sv. Petra Cetinjskog samo zato što su bili svečevi crnogorski."

Ovo je sam mali dio onoga što se pisalo o tim godinama. Mogu velikosrpski nacionalisti bagatelisate te zločine i pripisavati ih nečijoj propagandi, iako nema praktično zemlje u kojoj nije pisano o tim zločinima, uključujući i Rusiju, ali bi makar bilo časno da se to pitanje jednom otvori i da se stvarno utvrdi činjenično stanje, umjesto što srpski istporičari žmure čvrsto stisnutih očiju. U jednoj tv emisiji na podgoričkoj A1, već pomenuti Gojko Raičević je, na gomilu argumenata o autokefalnosti CPC, lakonski odgovorio „to su sve falsifikati“. Kao da je njemu teško utvrditi samo da ode u biblioteku Beogradske patrijaršije i potraži glasnike SPC iz 1919 – 1922, ili bilo koga ranijeg perioda. Ali, to je obrazac takvih likova, oni ne žele da saznaju jer im ovako odgovara i jer bi otkrićem pune istine bili potpuno beznačajni za sve.

Svi oni kojima je suverena Crna Gora na srcu moraju zahtijevati od aktuelne vlasti Crne Gore da se, u okviru već postojećih zakonskih normi, kojima se zabranjuje i sankcioniše slavljenje neprimjerenih događaja, unese član koji će posebno zabranjivati slavljenje Podgoričke skupštine i okupacije Crne Gore 1918. godine, uz najoštrije sankcije i skidanje svih obilježja u najkraćem mogućem roku.  Ukoliko do toga ne dođe znaćemo da se u Crnoj Gori smatra nedozvoljenim i nedostojnim slavljenje bilo kojih zločina, sem onih kojih je žrtva Crna Gora i Crnogorci. Nadamo se, ipak, da postoji svijest, ukoliko se zakonom ne zabrani nedolično ponižavanje drugoga, onda, u takvim slučajevima, dolazi do  samoorganizovanja, a to ne vodi građanskom miru i državi u kojoj se zakonima i njihovim poštovanjem uređuju odnosi među njenim građanima.