Piše: Vladan Lalović
Ostajući vjekovima vjerna vlastitoj misiji i punoći univerzalnog poslanja crkva je znalački koristila tekovine različitih kultura, značajno doprinoseći razvoju savremene civilizacije. Ona je prolazila kroz najveće krize kada nije jasno prepoznavala protivrječnosti i tenzije u društvu. Tada bise samodovoljno zatvarala, sa izraženim manjkom senzibiliteta i nesnalaženja, pred različitim izazovima društvenih mijena. U blokovskoj podijeljenosti svijeta Rimokatolička crkva na čelu sa papom Pijom XII (1939-1958) zauzela je čvrst antikomunistički stav, svrstavši se uz zapadni politički blok. Na tom kursu se rovovski pozicionirala jednoj strani, poput osamljene tvrđave, grčevito braneći svoje interese i ono što je definisala kao ideju slobodne hrišćanske Evrope. Zbog toga je zapadala u sve dublju krizu; sa svojim juridičkim konceptom i statičnom strukturom sve je teže mogla pratiti brze društvene promjene. Sekularizam je potiskivao tradicionalne religiozne predstave, a praktični ateizam i vjerska indiferentnost su pratili proces ubrzane urbanizacije i emancipacije širokih narodnih masa. Politizacija crkve sa autoritarnim Pijom XII predstavljala je jedan od glavnih faktora koji su slabili njen uticaj u hrišćanskom svijetu. Takvo stanje je uzrokovalo sve veći raskorak između centra u Rimu i postojećih struja u širim crkvenim krugovima, koje su težile za reformom i unutrašnjom obnovom. Delikatnost trenutka u kojem se Rimokatolička crkva našla na prekretnici, efektno oslikava sljedeći iskaz poznatog francuskog dominikanskog teologa Iv Kongara: „Evanđelje se treba propovijedati svijetu u kojem je svaki drugi čovjek Kinez, od kojih su dvije trećine slabo ishranjene, jedna trećina živi pod komunističkim režimom a tek svaki drugi kršćanin je katolik“.
Objavljeno u Matici crnogorskoj 2011.godine
ENCIKLIKE PAPE IVANA XXIII U SVIJETLU DRUGOG VATIKANUMA